Natura jest w kinie wszechobecna. Towarzyszy bohaterom jako tło, pejzaż, kontekst, sytuacja, ale też odbicie ich wewnętrznych podróży. Natura jest ważnym elementem konstrukcyjnym filmowego świata – na jej tle człowiek ze swoimi sprawami okazuje się tylko epizodem w potężnym procesie przemian, dyktowanych przez rytm przyrody. Wybrane propozycje ukazują szerokie spektrum możliwości, w jakich natura jest prezentowana i wykorzystywana w kinie.

Dobór repertuaru: Adrian D. Kowalski

Harmonogram seansów >>

W bezgotówkowej wymianie książek może wziąć udział każdy – wystarczy przynieść od jednej do dziesięciu książek, koniecznie w dobrym stanie. Pozycje wydane do 1995 roku można wymienić tylko na takie, które również ukazały się do tego czasu, natomiast publikacje wydane po 1995 roku – na dowolną książkę. Obieg publikacji ożywia domowe biblioteki, ułatwia spotkania z literaturą i poszerza czytelnicze horyzonty, pozwalając zamienić pozycje już przeczytane, mniej przydatne czy nietrafione na szukane od dawna lub zupełnie nieoczekiwane tytuły. Podarowanie drugiego życia książkom jest przyjemne i bardzo łatwe!

Szczególnie mile widziane publikacje o sztuce!

Informacja o akcji oraz regulamin dostępne tutaj.

współwydawca: Carl Hanser Verlag
język publikacji: polski, niemiecki, angielski
redakcja: Delfina Jałowik
autorzy tekstów: Michael Groß, Delfina Jałowik & Jürgen Kaumkötter (wywiad z Hertą Müller), Norbert Lammert, Maria Anna Potocka, Christina Rossi, Michał Rusinek
przekład: Bogdan Baran, Anda MacBride, Barbara Ostrowska, Andreas Volk
projekt graficzny, DTP: Rafał Sosin
format: 170 × 230 mm
liczba stron: 296
rok wydania: 2019
ISBN: 978-83-65851-24-6 (MOCAK), 978-3-446-26551-6 (Carl Hanser Verlag) 

Publikacja wydana w związku z wystawami:

Herta Müller
Im Heimweh ist ein blauer Saal
Kuratorzy: Delfina Jałowik, Jürgen Kaumkötter
Centrum Sztuk Prześladowanych w Solingen
Współpraca: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
11.3–9.6.2019

Herta Müller
Tam gdzie nie można mówić. Słowo jako obraz, obraz jako słowo
Kuratorzy: Delfina Jałowik, Jürgen Kaumkötter
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
Współpraca: Centrum Sztuk Prześladowanych w Solingen
28.6–22.9.2019

Spotkanie odbędzie się w Galerii Beta w MOCAK-u. Wstęp 1 zł. Nie obowiązują zapisy.

Sztuka opowieści to spotkania dotyczące książek, które w literacki sposób podejmują temat sztuki. Naszym celem jest swobodna, niehierarchiczna dyskusja o współczesnej kulturze i zawiązanie społeczności czytelników. Podczas pierwszej odsłony cyklu skupiamy się na obrazie artystek w prozie pisanej przez kobiety.

Więcej informacji >>

Program wydarzenia >>

Podlaskie Święto Chleba to wydarzenie o bardzo szerokim programie edukacyjno-rozrywkowym, podane w niebanalny, ale jednocześnie prosty sposób. Celem zadania jest popularyzacja zanikających zwyczajów agrarnych i chrześcijańskich, pokazanie lub przypomnienie widzom pracy dawnych maszyn rolniczych oraz tradycji związanych z życiem i pożywieniem w dawnym gospodarstwie domowym. Plenerowe wydarzenie w skansenie to niezwykle atrakcyjna forma prezentacji szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego, które zniknęło już bezpowrotnie z życia polskiej wsi. Mechanizacja rolnictwa oraz postęp cywilizacyjny i wszechogarniająca globalizacja powodują, że te zwyczaje i obrzędy nie będą przekazywane kolejnym pokoleniom w życiu codziennym. Muzeum Rolnictwa, jako instytucja kultury o profilu zainteresowań przede wszystkim związanym z życiem na dawnej wsi polskiej (ze szczególnym uwzględnieniem wschodniego Mazowsza i zachodniego Podlasia), pracy w gospodarstwie domowym i historii rolnictwa, jest miejscem, które jak żadne inne, prezentuje te tradycje w otoczeniu skansenu - XIX wiecznej wsi podlaskiej. Dzięki organizowaniu tego typu wydarzeń, swoją działalność naukowo-badawczą może prezentować szerokiej publiczności. Ożywiając tradycje, dając możliwość bezpośredniego kontaktu z historią regionu, wykorzystuje kreatywną formę nauki przez zabawę. Podlaskie Święto Chleba ma długą historię i swoją własną tradycję, znaną już od lat bardzo szerokiej publiczności. Impreza ta jest niezapomnianą podróżą do przeszłości. Udział w tym wydarzeniu jest niecodzienną lekcją historii. Poprzez interakcję turysta spotyka się ztradycją podlaskiej wsi oraz jakże ważnych w życiu świąt związanych z rokiem obrzędowym i kalendarzem chrześcijańskim. Święta obchodzone w sierpniu obrazują dwie szczególnie ważne cechy dla Polaków - gorliwą religijność i żarliwy patriotyzm. Sierpień jest miesiącem, który łączy w sobie kilka elementów maryjnych. Wniebowzięcie NMP obchodzone jest już od 7 wieku n.e. W Polsce święto to częściej nazywane było Matki Boskiej Zielnej, ponieważ według wierzeń, po śmierci Matki Boskiej, w jej grobie zamiast ciała, znaleziono mnóstwo ziół. Stąd zwykło się nazywać ten dzień MB Zielnej i ku jej czci, święcić w tym dniu zioła w kościołach. Pewne zioła z powodu swojej popularności, otrzymały miano ziół Matki Boskiej i obowiązkowo święcone były w dniu 15 sierpnia m.in. bylica, len, dziewanna, groszek. wrotycz, mięta. Nawiązuje do tego ludowe powiedzenie "każdy kwiat w sierpniu woła, zanieś mnie do kościoła". Zanoszonym do kościoła bukietom i wszystkim roślinom wchodzącym w ich skład przypisywano liczne właściwości dobroczynne, a przede wszystkim lecznicze i czarodziejskie. Poświęcone w kościele bukiety, w domu trzymano za świętym obrazem. W razie choroby sięgano do bukietów po rośliny i w zależności od potrzeb, odpowiednio je przygotowywano, aby leczyć niemalże wszystkie dolegliwości ludzi i zwierząt. Na Podlasiu te obrzędowe bukiety nazywano równiankami. W ich skład wchodziły głównie zioła, kwiaty i warzywa, ale również cztery podstawowe zboża. Na pierwszym miejscu, wśród tych ostatnich, zawsze było żyto, czyli zboże, z którego powstawał chleb. Aby go nie zabrakło, modlił się każdy. Ziarno z poświęconych w równiance kłosów było używane do siewu by zapewnić urodzaj. W sierpniu obecność Matki Boskiej w życiu ludzi wierzących była wyjątkowo widoczna. O tym również świadczy kult Matki Boskiej królowej Polski i objawiające się przez to pielgrzymowanie (na Jasną Górę i różnych kalwarii). Kolejne sierpniowe święto przypada w dniu 16 sierpnia - dzień Św. Rocha - opiekuna zwierząt. Tego dnia we wszystkich wsiach święcono zwierzęta oraz obchodzono ugory, łąki, pastwiska. Na drogach, którymi zwierzęta wracały z pastwiska, rozpalano ogniska, aby bydło musiało przez nie przestąpić. W tych ogniskach palono również zioła święcone dzień wcześniej. Działania te miały chronić zwierzęta od wszelkich chorób. Nazwa miesiąca sierpnia pochodzi od sierpa, a ten związany jest ze żniwami - bardzo ważnym wydarzeniem w życiu chłopów. Powiedzenie ludowe mówi, że "na Wniebowzięcie skończone żęcie". W to wielkie święto obchodzono już bardzo często dożynki. Czasem święto Matki Boskiej Zielnej, zwane było Matki Boskiej Dożynkowej. Święto plonów znane od średniowiecza dało początek późniejszym uroczystościom dożynkowym. Żniwa to wielki symboliczny rytuał, nie tylko ciężka praca. Zawsze zaczynano żniwa imieniem pańskim, czyli znakiem krzyża. Gospodarz, właściciel majątku lub najważniejszy gospodarz we wsi ścinał pierwszą garść zboża. Dopiero wtedy do pracy w polu dołączali kolejni żniwiarze i żniwiarki. Na koniec zostawiano ostatnią kępę zboża. Wierzono, że w niej kumulują się wszystkie siły przyrody, które sprawiają, że co roku wyrasta nowe zboże. Na Podlasiu ta kępa nosiła nazwę przepiórka. Zawsze pięknie ją przystrajano i kładziono tam kamień (symbolizujący ołtarz), a na nim chleb - symbol obrzędu składania na ołtarzu ofiary i modlitwy, aby o własnym chlebie doczekać przyszłych żniw. Przepiórkę należało również oborać, aby na polu nie rosły chwasty. Robiono to w różny sposób. Na pograniczu Mazowsza i Podlasia najpowszechniejszym sposobem było przeciągnięcie za nogi najmłodszej, czystej i najpiękniejszej żniwiarki, aby symbolicznie przekazała ziemi swoje siły witalne. Dożynki na naszych ziemiach znane są prawdopodobnie od pięciu wieków, czyli od czasów gospodarki folwarczno-dworskiej. Urządzali je dla żniwiarzy właściciele majątków ziemskich. Zabawa, poczęstunek, tańce w nagrodę za dobrze wykonane żniwa i zebrane plony. Żniwiarze zawsze przychodzili do gospodarzy w orszaku, na którego czele nieśli wieniec dożynkowy upleciony z bieżących zbiorów. Wieniec dożynkowy nazywany był plonem - "Plon niesiemy plon, w gospodarzy dom" - bo uosabiał wszystkie zebrane plony oraz urodzaj. Dożynki to jedna z niewielu tradycji, które wciąż są żywe w Polsce. Zwyczaj ten od lat jest obchodzony podobnie. Dawniej składano wieńce u stóp pana dworu, teraz składane są starostom, marszałkom województw. Rolnicy polscy podtrzymują ten zwyczaj, obchodząc dożynki wojewódzkie, powiatowe, ogólnopolskie, pokazując przy tym jak bardzo są przywiązani do polskiej i swojej ziemi. Dziś dożynki mają religijno-patriotyczny charakter. Płody ziemi składane są przed ołtarzem, natomiast chleb z nowego ziarna wręczany jest przedstawicielom władz. Muzeum stara się prezentować i kultywować te zwyczaje w pierwotnej, nieskażonej nowoczesnością formie. Na dawnej wsi każdej uroczystości towarzyszyło dzielenie się chlebem, a po każdej ciężkiej pracy nadchodził czas ucztowania i zabawy. Nazwa zadania "Podlaskie Święto Chleba" oraz program wydarzenia i zaplanowane urozmaicające program atrakcje mają na celu uczczenie właśnie tego obyczaju, pokazania w jak najbardziej atrakcyjny sposób i szczegółowo wszystkich elementów dawnego sierpniowego świętowania na wsi mazowiecko-podlaskiej. Te wszystkie zwyczaje od osiemnastu lat można zobaczyć w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Początki imprezy folklorystycznej zwanej Podlaskim Świętem Chleba sięgają roku 1991, kiedy to na terenie skansenu zorganizowano uroczystość dożynkową. Zboże było rozkładane na wygonie i zbierane sierpami przez gospodynie wiejskie z pobliskiej wsi. W roku 1992 zorganizowano pierwszy konkurs na wykonanie równianki oraz wydarzenie poszerzono o kolejne ludowe święta. W 2001 roku z inicjatywy cechu piekarzy z Podlasia i Mazowsza, narodziła się idea Podlaskiego Święta Chleba. Od tego czasu Podlaskie Święto Chleba jest jedną z największych imprez folklorystycznych w Polsce. Każdego roku gromadzi ponad 30 tysięcy widzów z Podlasia, różnych regionów Polski i wielu gości zagranicznych. Sposób prezentacji pokazów związanych ze zwyczajami dawnej ludności wiejskiej jest dostępny dla szerokiej publiczności. Pokazy żniwne i dożynkowe, pokaz wypieku chleba, parada zabytkowych ciągników, święcenie zwierząt, wykonywanie równianek, młócenie zboża w młocarniach i cepami, odbywają się w plenerze - na terenie skansenu. W tym roku do wydarzenia dołączą etnografowie i pracownicy Białoruskiego Państwowego Muzeum Architektury Ludowej i Życia Codziennego w Mińsku, pokazując zwyczaje i obrzędy związane z dawną wsią białoruską. W założeniu organizatorów dostęp i możliwość udziału ma każdy turysta obecny tego dnia na terenie muzeum. Podlaskie Święto Chleba przyciąga rzesze turystów atrakcyjnością programu. Pokazom towarzyszą komentarze merytoryczne oraz interaktywne atrakcje. Dodatkowo przez cały dzień na terenie wystawia się ponad stu twórców ludowych i handlarzy rękodziełem, dostępne są liczne atrakcje dla dzieci oraz stoiska z jadłem regionalnym. Honorowe miejsce na Święcie Chleba zajmuje chleb, czyli piekarnie, zjeżdżające tego dnia z różnych regionów Polski oraz z zagranicy m.in. z Litwy. Swoje stoiska i wyroby prezentują w centralnym punkcie imprezy - na gazonie przed XIX-wiecznym pałacem. Aby uczcić znaczenie chleba, dzielenia się nim i podkreślić jego symbolikę w życiu ludzi oraz uhonorować piekarzy, organizowany jest konkurs na najciekawsze stoisko piekarnicze, w którym oceniana jest tradycyjna receptura, jakość chleba, tradycja i historia rodzinnych piekarni, atrakcyjność i innowacja. Przez cały dzień, czas spędzony w muzeum, umilają występy zespołów folklorystycznych z Mazowsza i Podlasia. Dodatkowo przez cały czas trwania imprezy, udostępnione do zwiedzania są wybrane obiekty skansenowskie. Fenomenem wydarzenia jest "Podlaskie Lato" w amfiteatrze, podczas którego występują współczesne gwiazdy muzyki rozrywkowej. Tę część Podlaskiego Święta Chleba prowadzi Polskie Radio Białystok, które ma wieloletnią praktykę w tego rodzaju wydarzeniach plenerowych w województwie, które przyciągają tysiące uczestników. Polacy uchodzą za naród lubiący świętować, przywiązany do tradycji, ceniący dawne obyczaje, dlatego kultywowanie i podtrzymywanie pięknych tradycji ludowych, to najlepsza forma nauki historii, historii regionu, a poprzez to również patriotyzmu.

Słowa stanowią nie tylko część składową komunikacji, lecz także przechowują prywatne historie i emocje. Otaczają nas na co dzień, a równocześnie pozwalają zachować indywidualne wspomnienia. Do kogo należą w codziennej rozmowie, w mediach i w literaturze? Co potrafią zrobić z ich odbiorcą oraz nadawcą? Podczas warsztatów nie tylko poznamy twórczość Herty Müller, ale też wspólnie zastanowimy się nad tym, jak znaczenie wyrazów zmienia się pod wpływem nadanego im kontekstu, i doświadczymy siły, jaka w nich drzemie. Uczestniczki i uczestnicy będą mieć okazję stworzyć pocztówki inspirowane pracami pisarki.

Zajęcia są adresowane szczególnie do seniorów.

Wstęp 1 zł. Prosimy o wcześniejsze zgłoszenia pod adresem edukacja@mocak.pl lub telefoniczne 12 263 40 36.

Joanna Sobesto – doktorantka na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, absolwentka przekładoznawstwa literacko-kulturowego, tłumaczka i scenarzystka. Zainteresowana historią mówioną i fotografią analogową.

Jest to impreza, której celem jest przypomnienie tradycyjnych zwyczajów i obrzędów związanych z pracami gospodarskimi oraz domowymi w okresie jesiennym. Najważniejszym punktem programu jest pokaz kopania ziemniaków motykami oraz kopaczką konną i „tłoka” – zbieranie ziemniaków za kopaczką z udziałem widzów.
Wydarzenie ma charakter festynu rodzinnego.
Odwiedzić tu można stoiska gastronomiczne z tradycyjną kuchnią regionalną (podlaskie placki ziemniaczane, babka ziemniaczana, kiszka ziemniaczana, bigos, zupa kartoflanka). W trakcie festynu odbywać się będą koncerty zespołów folklorystycznych, konkursy z nagrodami, a także proste i tradycyjne gry i zabawy dla dzieci i dorosłych. Festynowi towarzyszyć będą pokazy zanikających zawodów i prac domowych: plecionkarstwa, obróbki lnu, tkania na krosnach, przędzenia na kołowrotku, obróbki ziarna w stępie i na żarnach, strzyżenia owiec, piłowania drewna, ciosania bali, itp. Niecodzienną atrakcją będą stoiska przygotowujące zapasy na zimę m.in. przetwory z dyni, buraków, marchwi, cebuli, kapusty, grzybów.