Wystawa w Muzeum Plakatu w Wilanowie
Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie
2 lipca – 17 października 2021 roku

Plakaty składające się na serię „Polska” powstawały w latach 2012–2019. Jest to więc całość zamknięta, zawierająca 163 tytuły prezentowane na wystawie w Muzeum Plakatu w Wilanowie, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie. Do kolekcji przekazał je Leszek Jamrozik, powiernik i kustosz spuścizny artysty.

Cykl „Polska” jest oryginalnym konceptem Ryszarda Kai. To zarazem diariusz podróży sentymentalnych z różnych okresów życia, jak i przywołanie prywatnych wspomnień artysty. W metodzie twórczej Kai dominującą rolę odgrywa humorystyczna metaforyka wizualna. Towarzyszy jej skłonność do posługiwania się plastycznym kalamburem, a na poziomie retoryki często pojawiają się metonimie, hiperbole i elipsy. Wiele odniesień nie jest formułowanych wprost.

Na poziomie warsztatu graficznego, obok malarskich gestów, przedstawienia tworzą fotomontażowe inkrustacje, kolaże, kontaminacje, a nawet cytaty z prac Zbigniewa Kai, ojca artysty. Miejsca – bo to nie tylko miasta, miasteczka, dzielnice, wsie, ale także regiony, relikty geologiczne, rezerwaty przyrody, parki narodowe etc. – widziane są przez pryzmat osobistych wspomnień Kai. Następnie są przewrotnie rewaloryzowane i zyskują nową reprezentację.

Ta zmiana figur i konwencji, zmienność optyki widzenia czy przestawienie akcentów w dużym stopniu generowała popularność serii. Motywem osiowym jest sam tytuł „Polska” – graficznie potraktowany jako wielojęzyczna nazwa naszego kraju, zapisana w różnych alfabetach. To Polska jako całość – w domyśle prywatna ojczyzna – organizuje projekcję wspomnień artysty. Autor przedstawił zabawną grę form plastycznych, odwołującą się często do pospolitych skojarzeń z konkretną miejscowością, nie stroniąc także od charakterystycznych atrybutów kolorytu lokalnego, a nawet znaków ugruntowanej tam tradycji artystycznej.

Tworzeniu nowej identyfikacji miejsc, na przekór ich dotychczasowym wizerunkom, towarzyszyła równolegle osobista narracja w formie mikrohistorii, o jednoznacznie afirmatywnej wymowie, zamieszczonych na stronie autorskiej na Facebooku. Ich nowe odczytanie było osnute na zaskakujących powiązaniach i zabiegach formalnych, a także na odkrywaniu walorów tkwiących w szczegółach, które niekiedy można przeoczyć lub nigdy ich nie rozpoznać.

(fot. Bartosz Bajerski, MNW)