Muzea tzw. prywatne powstają wokół dziedzictwa kulturowego w różnorodnych zakątkach Polski. Jednym z nich jest Braniewo, dawna stolica Warmii, gdzie po przeszło siedemdziesięciu latach znów można przekroczyć próg muzeum.

Inicjatorem powstania Muzeum Ziemi Braniewskiej było Towarzystwo Miłośników Braniewa założone w 1978 r. Przez wiele lat członkowie Towarzystwa szukali możliwości dla odtworzenia w mieście dziewiętnastowiecznej tradycji zbierania śladów przeszłości i budowania muzealnych zbiorów, które mogłyby przybliżać historię Braniewa i ocalić skrawki pamięci współtworzące tożsamość tego miejsca.

Początkowo działania podejmowane przez Towarzystwo w celu stworzenia muzeum nie przekładały się na budowanie kolekcji na tak szeroką skalę, jak udało się to pierwszym opiekunom zbiorów braniewskich muzeów: filologowi, Wilhelmowi Weissbrodtowi – twórcy jednego z najstarszych muzeów Prus Wschodnich, kolekcji przechowywanej w latach  1880-1917 w Liceum Hosianum czy kontynuatorowi jego dzieła Bernardowi Laumowi – opiekunowi zbiorów w latach 1923-36. Pomimo to, nie zrażając się brakiem własnego lokum miłośnicy historii i społecznicy stopniowo dążyli do tego, aby mógł wreszcie powstać zalążek zbiorów prezentujących dziedzictwo miasta i jego mieszkańców.

fot. Autorka

Zdając sobie sprawę z rozproszenia przedwojennej kolekcji i zaginięcia wielu artefaktów oraz wpływu historii na losy Braniewa, która spowodowała, że główni ich opiekunowie, Warmińskie Towarzystwo Historyczne, od 1955 r. działa w Niemczech, Towarzystwo Miłośników Braniewa nie ustawało w wysiłkach odnajdywania śladów przeszłości i poszukiwania dla nich miejsca w formie między innymi tablic pamiątkowych czy krótkich opisów w wydawnictwach, takich jak Celulozowe Muzeum Ziemi Braniewskiej. W ten sposób, zarażając pasją przeróżne środowiska powoli utrwalało losy mieszkańców Braniewa i przywracało wiedzę o historycznej tkance miasta, co w 2016 r. przełożyło się także na znalezienie przestrzeni do gromadzenia i prezentowania swoich zbiorów.

Dziś Muzeum Ziemi Braniewskiej mieści się w bardzo niecodziennym, ale ważnym miejscu. Jest to budynek d. Hosianum, pierwszej szkoły średniej w Polsce prowadzonej przez jezuitów. Obecnie w jednym ze skrzydeł tego zabytkowego budynku, w którym w okresie powojennym umieszczono zespół szkół średnich, w salach po byłej bibliotece pedagogicznej za zgodą kurii (właściciela posesji) rozgościło się w 2016 r. Towarzystwo Miłośników Braniewa i otworzyło podwoje niewielkiego, ale bardzo ważnego dla społeczności i regionu muzeum.

fot. Autorka

Każdy, kto przestąpi próg sal muzealnych wypełnionych różnymi obiektami, zetknie się nie tylko z ciekawymi artefaktami czy opowieściami. W pierwszej kolejności gość Muzeum Ziemi Braniewskiej natrafi na lokalnych pasjonatów historii i społeczników, którzy poprzez swoją stałą obecność w muzeum współtworzą to miejsce i jego unikatową atmosferę. Dzięki temu zwiedzający zawsze może się tu spotkać z osobami, które mają wiedzę na temat wielu bezcennych artefaktów wpisanych w historię Braniewa i jego mieszkańców.

W poszczególnych salach muzeum znajdują się pojedyncze ślady przeszłości miasta. Odnalezione czasem przypadkiem przez pasjonatów czy kolekcjonerów są dzisiaj częścią wciąż rozbudowywanej kolekcji Towarzystwa lub osób, które tworząc własne zbiory zdecydowały się na udostępnienie ich muzeum. Niejednokrotnie wokół nich gromadzą się teraz nie tylko turyści czy uczestnicy wycieczek organizowanych przez PTTK. Często wśród gości muzeum są także naukowcy, dawni mieszkańcy miasta lub po prostu sąsiedzi, którzy współtworzyli to miejsce i razem z towarzystwem wypełniali je kolejnymi opowieściami. W rezultacie niemal na każdym kroku w muzeum można poczuć, jak bardzo to miejsce zakorzeniło się w życiu lokalnej społeczności.

fot. Autorka

Stało się tak przede wszystkim, dzięki zaangażowaniu wielu osób. Część z nich podzieliła się swoją wiedzą. Inni swoją pasją lub zbiorami albo po prostu wolnym czasem, który spędzili na remontowaniu sal, pozyskiwaniu gablot czy wypełnianiu ich mikroopowieściami. Dlatego trudno jest dziś określić Muzeum Ziemi Braniewskiej wyłącznie jako miejsce gromadzenia i eksponowania zbiorów. To także zwornik lokalnej społeczności – przestrzeń do wspólnych działań, które towarzystwo realizuje dzięki pracy społecznej i pomocy wolontariuszy, którzy angażują się w adaptację kolejnych sal ekspozycyjnych, poszukiwanie nowych zbiorów czy ich wypożyczanie na wystawę muzeum. W ten właśnie sposób zostały wyremontowane dwie kondygnacje wieży Kleszy, gdzie otwarto wystawę poświęconą okresowi PRL w Braniewie. Tak to niewielkie muzeum na północnym krańcu Polski, które pomimo wielu niedoborów wciąż się rozrasta i przekształca w „żywe muzeum” – wpisane zarówno w historię miasta jak i życie jego mieszkańców.

***

Informacje praktyczne:

Muzeum Ziemi Braniewskiej
ul. Gdańska 19
14-500 Braniewo
Godziny otwarcia: wtorek- niedziela 12-16
Wstęp wolny