…czyli jak 176 dzieci pracowało nad niezwykłą wystawą.

OK, zatem ile miejsca przeznaczacie na naszą wystawę i jaki mamy budżet?

– to jedno z pierwszych pytań jakie dr Kathrin Kollmeier, koordynatorka projektu „To także nasz plac budowy!”, usłyszała od dzieci pracujących nad wystawą o historii miejsca, w którym odbudowywany jest zamek miejski w Berlinie (Berliner Stadtschloss).

Kamień węgielny pod wystawę

W 2002 roku Bundestag zdecydował o odbudowie berlińskiego zamku. Sześć lat później rozstrzygnięto konkurs na projekt architektoniczny. Trzy fasady będą historyczne, czwarta, od strony rzeki Sprewy, nowoczesna. Wewnątrz próżno szukać królewskich komnat czy pokoi reprezentacyjnych. Będą za to nowoczesne wnętrza muzealne i uniwersyteckie.

Od czerwca 2013 roku w sercu Berlina, naprzeciwko Wyspy Muzeów trwa budowa Humboldt Forum.

W 2017 roku zrealizowaliśmy projekt edukacyjny we współpracy z dziećmi z dwóch szkół. Część uczniów zamieniła się w reporterów. Pracownikom zaangażowanym w odbudowę pałacu zadawali pytania o historię tego miejsca i rolę Humboldt Forum w przyszłości. Druga klasa podczas warsztatów poświęconych fasadzie budynku zastanawiała się jak wyglądała ona w przeszłości i jak mogłaby wyglądać obecnie.

– wspomina dr Kollmeier.

Efekty pracy dzieci zostały zaprezentowane w czerwcu 2017 roku podczas dni otwartych placu budowy i zostały entuzjastycznie przyjęte przez gości wydarzenia.

Dlatego zdecydowaliśmy się ponownie zaprosić dzieci do współpracy przy projekcie na znacznie większą skalę. ­

– dodaje Kathrin Kollmeier.

Fundamenty

Wystawa miała skupiać się wokół historii i znaczenia miejsca, w którym powstaje Humboldt Forum. Do pracy zostało zaproszonych osiem klas ze szkół z różnych dzielnic Berlina. W projekt zaangażowani byli także artyści: historycy sztuki, ilustratorzy, twórcy konceptualni, muzycy. Z każdą klasą współpracował inny artysta lub artystka. Wspólnie uczestniczyli w warsztatach w szkołach, odwiedzali muzea, spotykali się z historykami i ekspertami muzealnictwa. Byli także na placu budowy Humboldt Forum i rozmawiali z pracownikami tej instytucji. ­- Przez pół roku dzieci wspólnie z artystami pracowały  nad treścią poszczególnych części wystawy. Kolejnych pięć miesięcy trwało zaprojektowanie ekspozycji według ich pomysłów. Praca nad treścią wystaw wymagała od dzieci wiele zaangażowania, wysiłku, a także wyjść ze szkoły. Stąd pomysł aby włączyć projekt w program nauczania danej klasy, co było rozwiązaniem nowatorskim. Okazało się że w związku z tym musieli zdać egzamin i otrzymywali oceny!

Egzamin składał się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna dotyczyła historii i odbudowie pałacu. Część praktyczna zaowocowała projektami bardzo pomysłowych folderów i map budynku oraz wystawy. Są tak fantastyczne, że na pewno będziemy je wykorzystywali gdy tylko otworzymy Humboldt Forum.

– opowiada o współpracy ze szkołami dr Kollmeier i dodaje:

Wiemy od nauczycieli, że dzieciom bardzo podobało się tworzenie wystawy oraz że dzięki temu projektowi niektórzy poczynili znaczne postępy w rozwoju osobistym.

Plac budowy

Dzieci pracowały przy wystawie, na której, jak na każdym placu budowy, dużo się dzieje. Siedem interaktywnych, wykorzystujących różne media części pomaga poznać przeszłość i teraźniejszość tego wyjątkowego w Berlinie miejsca. Ósma część wystawy odnosi się do jego przyszłości.

Historię odkrywamy dzięki „Wehikułowi czasu” („Zeitmaschine”).

W przezroczystych pudełkach na naszej wystawie zobaczysz wybrane przez nas lata z dziejów pałacu. […] Mieliśmy przy tym mnóstwo zabawy, bo sami musieliśmy zaprojektować zarówno pudełka oraz wehikuł czasu.

– mówią Tabitha i Kosmas, uczniowie uczestniczący w projekcie.

Do dziejów zamku berlińskiego nawiązuje „Tańcząca fasada” („Tanzfassade”), dzięki której każdy z gości ekspozycji może stać się rzeźbą z fasady budynku. „Warsztat” („Tast Werkstatt”) pokazuje wysiłki rzeźbiarzy pracujących nad rekonstrukcją dekoracji rzeźbiarskiej jednego z pałacowych dziedzińców. Zainteresowani znaczeniem słowa „pałac” jako „demonstracji siły” powinni odwiedzić „Miasto pałaców” („Stadt der Paläste”). Znajdą tutaj efekt dziecięcych rozważań nad ich mocnymi stronami i pragnieniami oraz możliwością odzwierciedlania ich w architekturze.

Na pograniczu przeszłości i teraźniejszości znajdują się „Kosmos” (Kosmos) oraz „Pałac dźwięków” (Klangschloss). „Kosmos” to pytanie w jaki sposób muzealne kolekcje połączyć ze światem współczesnym. Muzyczna, angażująca gości wystawy instalacja „Pałacu dźwięków” powstawała m.in. w Poczdamie, o czym opowiada uczennica Amy:

Byliśmy w Poczdamie. Przebraliśmy się za księżniczki, książęta, królów i królowe i chodziliśmy wokół pałacu Fryderyka Wielkiego [pałac Sanssouci – przyp. autorki]. Potem witaliśmy gości
po francusku. […] Komponowaliśmy muzykę wspólnie z artystami. […] Utwór, który napisałam wraz z przyjaciółmi nosi tytuł „Marzenie”.

„Symfonia z placu budowy” („Baustellensymphonie”) to unikatowy, utrwalony na taśmie 16 mm i za pomocą dyktafonu, zapis obecnego etapu budowy Humboldt Forum.

W przyszłość wybiega „Akcja: Przestrzeń otwarta” („Aktion: Freiraum!”), w której każdy z gości wystawy może stać się uczestnikiem forum – platformy wymiany myśli, pomysłów, miejsca negocjacji i spotkań.

Ostatnia cegiełka

Współcześni historycy często mówią o „wielopoziomowości historii”. Jest to bardzo zaawansowana idea łączenia siebie samego z historią i jej różnorodnych aspektów. Humboldt Forum jest tego doskonałym przykładem. Warto aby mieszkańcy Berlina zobaczyli wystawę, ponieważ poznają dzieje miejsca z perspektywy 176 dzieci oraz, mam nadzieję, dowiedzą się czegoś nowego i zechcą wrócić do nas po otwarciu Humboldt Forum w 2019 roku. Goście z zagranicy mogą zaś w ciekawy i przystępny sposób poznać złożoność naszej historii.

– mówi dr Kollmeier.

Zapytana, jakim jednym słowem opisałaby pracę z dziećmi nad wystawą, odpowiada bez wahania: Przygoda.

Więcej informacji o wystawie