Muzea techniki są dla wielu zwiedzających instytucjami trudnymi. Zrozumienie funkcjonowania urządzeń i wynalazków stojących w salach wymaga często, poza specjalistyczną wiedzą wyjaśniającą „jak to działa”, fantazji pozwalającej na wyobrażenie sobie „po co to działało”? „jak się tego używało”? „jak to zmieniło życie ludzi”?

Fragment wystawy w Technik Museum Speyer (fot. W. Pokojska)

Oczywiście współczesne rozwiązania pozwalają na stworzenie wystaw, które zabiorą widzów w fascynującą podróż do przeszłości, umieszczając dokonania techniczne w ciekawym kontekście za pomocą filmów, symulacji, nagrań, scenografii czy stanowisk do samodzielnego testowania i eksperymentowania. Często poszczególne przedmioty w muzeum są ze sobą „połączone” dzięki spójnej narracji – opowieściom o słynnych konstruktorach, biciu rekordów, czy zmianach społecznych wynikających z wdrożenia nowinek technicznych. Wówczas ekspozycja staje się zrozumiała także dla osób nieposiadających rozległej wiedzy fachowej i nieszczególnie zainteresowanych wiedzą stricte inżynierską. Jednak w Auto & Technik Museum Sinsheim oraz Technik Museum Speyer tego wszystkiego nie ma.

Wahadłowiec kosmiczny Buran (fot. W. Pokojska)

Oba muzea łączy wspólna historia[1]. Na początku lat 90. XX wieku, grupa zapaleńców doszła do wniosku, że potrzebne jest im miejsce do pokazywania szerszej publiczności swoich zabytków techniki, często latami restaurowanych i pielęgnowanych w domowym zaciszu. Niedługo potem powołano stowarzyszenie i utworzono muzeum w Sinsheim, które szybko się rozrosło – z początkowych 5 tys. m² do 30 tys. m² powierzchni. Obok wyjątkowej kolekcji oldtimerów, w Muzeum można zobaczyć pojazdy militarne i użytkowe; konstrukcje specjalne wykorzystywane do bicia rekordów; lokomotywy; samochody wyścigowe; samoloty; kilkaset motocykli itd. Część samolotów wystawiana jest na dachu hali – zwiedzający mają unikatową na skalę światową możliwość wejścia zarówno do Tupolewa TU-144, jak i Concorde należącego kiedyś do Air France.

Na początku lat 90. XX wieku nadarzyła się możliwość rozszerzenia Muzeum o poprzemysłowy obszar w położonym niedaleko Speyer. Nowe, duże przestrzenie pozwoliły np. na wystawienie samolotu Boeing 747 „Jumbo Jet” od Lufthansy (także na dachu, z dostępem dla zwiedzających) oraz wahadłowca kosmicznego Buran, który jest jedynym tego typu obiektem udostępnianym w muzeum poza granicami USA i Rosji. Wahadłowiec przybył aż z Bahrajnu przez Rotterdam do Speyer. Każdy transport takich muzealiów do obu instytucji jest nie tylko wydarzeniem medialnym, ale przede wszystkim potężną akcją logistyczną:

W obu miejscach każdy zwiedzający poczuje się najpierw przytłoczony ogromem ekspozycji, potem będzie nieco zagubiony w achronologicznym porządku wystaw, ale ostatecznie pojmie istotę rozwoju technologicznego dzięki samej możliwości doświadczenia bogactwa dorobku w tym zakresie.

Muzea w Speyer i Sinsheim są, przyjmując współczesne kryteria, mało narracyjne i niezbyt nowoczesne. Mają jednak olbrzymie zbiory, które bronią się same – ilością eksponatów, ich wyjątkowością, pasją kolekcjonerów i osób pracujących na rzecz instytucji. Ich kompleksowość sprawia, że oba muzea mają walor encyklopedii techniki, w której alfabetyczna kolejność wpisów niekoniecznie najlepiej odpowiada na pytania „po co to działało”? „jak się tego używało”? „jak to zmieniło życie ludzi”?

[1] Opracowano na podstawie: Auto & Technik Museum Sinsheim. Geschichte des Museums. https://sinsheim.technik-museum.de/de/geschichte-des-museums [odczyt: 30. 04. 2017].