Prado oraz El Escorial w hołdzie szalonym wizjom Boscha

Przyglądając się niezwykłym dziełom Hieronima Boscha aż trudno uwierzyć, że powstały one u schyłku epoki gotyku oraz u progu renesansu. Płótna zaludniają fantastyczne stworzenia, latające ryby, kreatury-hybrydy, które istnieją w całkiem nowym świecie, tak odrealnionym i niepodobnym do ludzkiej rzeczywistości.

El Bosco w Escorialu

Przestrzeń tę, egzystującą na jakiejś odrębnej płaszczyźnie, zamieszkują również ludzie. Zwykle nadzy, w skomplikowanych pozach. Czasami ich skórę porasta łuska, w innych wypadkach ich ciało zostało rozczłonkowane i sprowadzone do samej głowy połączonej z rękoma bądź stopami. Człowiek żyje wespół z różnej maści dziwadłami. Nie zawsze jest to jednak spokojna egzystencja. Zwykle pada ich ofiarą zatracając całe swoje jestestwo.

Dokładnie 500 lat temu w holenderskim mieście’s-Hertogenbosch, położonym nad rzeką Dommel, zmarł Hieronim Bosch, artysta o nieprzeciętnej wyobraźni. Muzeum Prado w Madrycie oraz ogromny zespół pałacowo-klasztorny El Escorial zorganizowały wystawy, które mają na celu przybliżyć odwiedzającym sylwetkę tego, jednego z najbardziej tajemniczych malarzy.

Wóz z sianem (tapiseria)

31 maja 2016 roku w Muzeum Prado dokonano otwarcia największej, jak do tej pory, wystawy dzieł Hieronima Boscha. Ceremonię swoją obecnością zaszczycili król Hiszpanii Filip IV oraz księżniczka Niderlandów Beatrycze. Na muzealnych ścianach zawisło ponad 20 obrazów artysty oraz 8 rysunków. Sama placówka posiada na własność aż 6 dzieł Boscha zwanego w Hiszpanii El Bosco. Przyczynił się do tego król Filip II, który zainteresował się twórczością malarza i chętnie kupował jego prace.

Na tej wyjątkowej wystawie każdy zwiedzający może podziwiać obrazy Boscha, które przybyły z najdalszych zakątków świata. Wyeksponowane są działa sprowadzone z Lizbony, Wiednia, Berlina, Londynu, Wenecji, Rotterdamu, Paryża, Nowego Jorku, Filadelfii oraz Waszyngtonu. Prawdziwymi perełkami są tutaj 4 tryptyki: „Pokłon Trzech Króli”, „Kuszenie św. Antoniego”, „Wóz z sianem” oraz „Ogród rozkoszy ziemskich”. Na wystawie zgromadzono prawie 80% zachowanych dzieł Boscha. Z tych najważniejszych zabrakło jedynie „Sądu Ostatecznego” z Wiednia, „Tryptyku Świętych Pustelników” z Wenecji oraz „Ukrzyżowania z donatorem” z Brukseli. Ekspozycję można podziwiać do 11 września.

Pokłon Trzech Króli

Oszałamiający wielkością zespół pałacowo-klasztorny El Escorial znajduje się zaledwie 35 km od Madrytu. Po pierwszych zachwytach i przekroczeniu wejściowej bramy, przed oczami otwiera się dziedziniec. Pod arkadowymi podcieniami, jedne z drzwi prowadzą do sali, gdzie znajduje się wystawa „Bosch at El Escorial”. Zainaugurowana została 19 marca, aby upamiętnić 500 rocznicę śmierci Hieronima Boscha.

Największą atrakcją całej ekspozycji jest seria czterech tapiserii powstałych na podstawie dzieł malarza. Utkane zostały srebrnymi, złotymi oraz jedwabnymi nićmi w Brukseli między 1550 a 1560 rokiem. Tapiserie należały do kardynała Antoine Perrenot de Granvelle`a, który był wysoko postawionym politykiem na dworze Filipa II. Po jego śmierci tkaniny zostały sprzedane cesarzowi Rudolfowi II. Władca kształcił się w Hiszpanii i był zapalonym kolekcjonerem dzieł sztuki. Ostatecznie trafiły na hiszpański dwór Filipa IV, który wpisał je do swojego inwentarza.

Te niezwykłe tapiserie ukazują cały nierzeczywisty świat Boscha zasiedlony przez ludzi oraz przedziwne istoty. Oto św. Marcin oddaje część swojego płaszcza żebrakowi, a wokół niego gromadzą się kalecy z wykrzywionymi kończynami. Nieco dalej św. Antonii pogrążony w modlitwie walczy z licznymi pokusami, które ukazane zostały pod postacią wynaturzonych stworzeń. Na kolejnych ścianach tak dobrze znany „Ogród rozkoszy ziemskich” i wóz  z sianem ukazany w przezroczystej kuli pływającej po wezbranym morzu pełnym drapieżnych ryb. Wystawa potrwa do 1 listopada.

Kuszenie św. Antoniego