Historia muzealnictwa skansenowskiego, jak powszechnie się uważa, rozpoczęła się w roku 1891, kiedy to szwedzki nauczyciel i badacz folkloru Artur Hazelius zapoczątkował działalność pierwszego muzeum na wolnym powietrzu pod nazwą własną Skansen na wyspie Djurgården w Sztokholmie. Idea, która zrodziła się w Skandynawii, szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje, przyczyniając się tym samym do założenia i otwarcia wielu placówek. Wówczas zwrócono uwagę na konieczność ochrony tego typu budownictwa, ponieważ stanowi ono niezwykle istotny wkład w zrozumienie swojego pochodzenia i dziedzictwa. Główną rolą tego typu miejsc miało być gromadzenie i prezentowanie drewnianych budynków oraz przykładów małej architektury typowych dla kultury wiejskiej.

Niemniej jednak, niemalże już od samego początku rozwoju muzeów na wolnym powietrzu, zainteresowano się także drewnianym budownictwem miejskim. Nowy etap w rozwoju muzealnictwa skansenowskiego rozpoczął Peter Holm. Owemu Duńczykowi zawdzięcza się utworzenie muzeum architektury i kultury mieszczańskiej Den Gamle By, znajdującego się w Aarhus, w Danii. Placówka została otwarta i udostępniona zwiedzającym już w 1914 roku. Nowatorska koncepcja opierała się na przedstawieniu syntetycznego krajobrazu typowych duńskich miasteczek. Została zrealizowana wokół rynku oraz układu kilku uliczek; zadbano równocześnie o odtworzenie układu urbanistycznego, typowego dla miasteczek, a równocześnie elementu, który odróżniał je od terenów wiejskich. Muzeum Den Gamle By, podobnie jak w przypadku Skansenu, stało się wzorcowym przykładem dla innych krajów, gdzie starano się realizować podobne założenia, jak np. Gamle Bergen w Bergen, Norwegii.

Myśl ta przeniknęła również do Polski. W odróżnieniu od pozostałych państw, gdzie najczęściej tworzy się placówki prezentujące wyłącznie obiekty typowe dla kultury miejskiej, zdecydowano się na inne rozwiązanie. Tutaj ekspozycja miejska stanowi uzupełnienie istniejącego już założenia ukazującego budynki związane z kulturą wiejską, tj. tworzy się osobny sektor, tzw. sektor małomiasteczkowy. Urzeczywistnienie takiego planu wiąże się z licznymi problemami: koniecznością odtworzenia układu urbanistycznego; zgromadzeniem odpowiednich budynków oraz obiektów małej architektury; dostępem do źródeł czy też pozyskaniem środków potrzebnych na realizację przedsięwzięcia.

Pierwsze założenie małomiasteczkowe zostało utworzone w obrębie Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie. Ten niewielkich rozmiarów sektor został udostępniony zwiedzającym w latach 70. Na kolejne realizacje sektorów, prezentujących kulturę miejską, należało poczekać.

Galicyjski Rynek w
Muzeum Budownictwa
Ludowego w Sanoku (fot. Autorka)

Niezwykle udana realizacja założenia znajduje się w obrębie Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Sektor małomiasteczkowy Rynek Galicyjski stanowi syntezę miasteczek podkarpackich, która oddaje niezwykły charakter tego regionu. Dzięki dokładnym i wszechstronnym badaniom stworzono projekt, który odznacza się autentyzmem. Pomysł utworzenia powyższego założenia zrodził się już na samym początku działalności placówki, tj. w latach 50. XX wieku. Ukoronowaniem wielu lat pracy oraz konieczności stawienia czoła licznym problemom, które przez długi czas uniemożliwiały udostępnienie odwiedzającym tej części skansenu, było uroczyste otwarcie tego sektora, co miało miejsce w 2011 roku. Obecnie uważa się, iż Rynek Galicyjski jest największym tego typu przedsięwzięciem w Polsce. Warto zwrócić uwagę, że otwarcie sektora, wpłynęło bardzo korzystnie na działalność placówki – liczba turystów odwiedzających muzeum zwiększyła się, a równocześnie powstała nowa przestrzeń, którą wykorzystuje się na organizację wszelakich imprez związanych z kulturą ludową, ożywiając tym samym ekspozycję.

Większe realizacje sektorów małomiasteczkowych znajdują się również w obrębie dwóch innych muzeów: Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie oraz w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu.