Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych oficjalnie zostało powołane w 2014 roku. Jego powstanie jest wynikiem współpracy nawiązanej w 2012 roku między przedstawicielami kilku muzeów uczelnianych w Polsce (Białystok, Gdańsk, Gdynia, Kraków, Poznań, Toruń, Warszawa). Na początku 2015 roku Stowarzyszenie uzyskało status organizacji pozarządowej zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Obecnie skupia ponad 20 jednostek muzealnych z całej Polski, które funkcjonują w strukturach wyższych uczelni na zasadach określonych wewnętrznymi regulacjami prawnymi (statuty uczelni, regulaminy). Docelową ideą jest zrzeszenie wszystkich muzeów uczelnianych w kraju, których według wstępnych danych SMU jest około 60.

Najważniejszym celem Stowarzyszenia jest działalność na rzecz rozwoju muzeów uczelnianych oraz zachowania dziedzictwa akademickiego poprzez jego ochronę, upowszechnianie, promocję, a także wspieranie gromadzenia, dokumentowania i konserwacji zabytków z nim związanych. Celem SMU jest również inicjowanie i prowadzenie międzynarodowych badań naukowych o charakterze multidyscyplinarnym. Nadrzędną ideą jest przede wszystkim ukazanie roli i potrzeby funkcjonowania placówek muzealnych w strukturach uczelnianych. Muzea spełniają rolę swoistych strażników historii, tradycji i wartości każdego uniwersytetu. Funkcjonując na pograniczu świata nauki, kultury i historii otwierają tym samym „akademickie twierdze” szerokiemu gronu społeczeństwa.
Realizując zadania statutowe Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych uruchomiło ser-wis internetowy www.muzeauczelniane.pl. Pełni on rolę platformy informacyjnej na temat muzeów uczelnianych oraz ich działalności. Ważnym atutem strony jest jej aktualność pozwalająca na bieżąco śledzić wydarzenia w poszczególnych muzeach.

W celu rozpropagowania idei muzeów uczelnianych SMU przygotowało również wy-stawę planszową pt. „Muzea uczelniane – Jesteśmy!”. Wystawa prezentuje poszczególne uczelniane placówki muzealne w Polsce. Z założenia jest ekspozycją mobilną. Od listopada 2013 roku wystawa prezentowana jest w poszczególnych ośrodkach akademickich i tury-stycznych na terenie kraju. Ekspozycji towarzyszy katalog, którego wydanie współfinansowane było przez wybrane muzea. Wystawa jest stale poszerzana o kolejne placówki muzealne dołączające do Stowarzyszenia.