Wysoka sala zbudowana z czerwonej cegły. Wzdłuż ścian stoją gigantyczne regały zastawione gipsowymi głowami i popiersiami. W większości białe, ale są też złote i szaro-brązowe, pomalowane na „metal”. Na osobnych, pojedynczych stołach stoją lub siedzą całe postacie. Mamy tu Hegla, Tarasa Szewczenkę, Walta Withmana i Salomona Michoelsa. Mamy białoruskich wieszczów – Janka Kupałę i Jakuba Kolasa. Mamy też Marksa, 25 Leninów, pięciu Stalinów, 3 Mao , Dzierżyńskiego i kilkudziesięciu radzieckich bohaterów. W sumie ponad 300 odlewów różnych postaci.

Żadnej nie można dotknąć.

Wszystkie wyszły spod ręki Zaira Isakowicza Azgura (1908-1995), białoruskiego artysty rzeźbiarza. Jego twórczość jest odzwierciedleniem historii Białorusi w XX wieku. Azgur urodził się w 1908 roku w okolicach Witebska w żydowskiej rodzinie. Lekcje malarstwa, jeszcze jako nastolatek, pobierał u Yehudy Pen’a, założyciela pierwszej prywatnej żydowskiej szkoły plastycznej i nauczyciela Marca Chagalla. Potem uczył się u Solomona Ioudovine’a i rzeźbiarza Michała Kerzyna. W drugiej połowie lat 20. studiował w Leningradzie, Kijowie i Tbilisi, a w latach 30. związał się z Mińskiem. Już wtedy zaczął pracować nad rzeźbami upamiętniającymi socjalistycznych i bolszewickich działaczy.

Dziś rzeźby Azgura znalazły miejsce w jego dawnej pracowni. Stąd nazwa – Memorialne Muzeum – Pracownia Zaira Azgura w Mińsku. Budynek został zbudowany w 1984 z inicjatywy partii komunistycznej jako twórcza pracownia Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych ZSRR i służył samemu Azgurowi i jego uczniom w ostatnich latach życia. Po jego śmierci, w 1996 roku, niewielki ceglany budynek na mocy decyzji prezydenta, aby „uwiecznić pamięć Artysty Ludowego ZSRR, Bohatera Pracy Socjalistycznej, Zaira Azgura” stał się siedzibą Memorialnego Muzeum Zaira Azgura (jako oddział Narodowego Muzeum Sztuki Białorusi). W 2000 roku muzeum zostało otwarte dla publiczności, a w 2004 roku uzyskało niezależność, podlegając władzom miasta. Dziś możemy zobaczyć w nim ekspozycję prac Azgura, obrazy autorstwa jego żony i jej rodziny: ojca i brata, oraz wystawę biograficzną złożoną z rzeczy osobistych i fotografii.

Dlaczego Azgur zasłużył na Muzeum? Jak mówią pracowniczki muzeum – Daria Andrejeva i Elena Kern – Azgur był znakomitym portrecistą, który w swoich pracach przekazywał nie tylko podobieństwo fizyczne, ale również duszę człowieka. Poza tym był on kronikarzem XX wieku i jednym z założycieli białoruskiej szkoły rzeźby. Był też publicystą i krytykiem sztuki. Jego uczniami jest 17 najbardziej znanych współczesnych białoruskich rzeźbiarzy, m.in. Sergiej Bondarenko, Włodzimierz Żbanow, Swietłana Gorbunowa i Walery Januszkiewicz.

Azgur był wyjątkowym artystą, a jednocześnie człowiekiem swojej epoki, której nieodłącznymi elementami byli Stalin, Lenin i kult Dzierżyńskiego. W samym Mińsku nie znajdziemy już ich pomników (z wyjątkiem jednego popiersia Dzierżyńskiego dłuta Agzura), ale na ulicach i placach Mińska nadal można znaleźć prace samego Azura (np. rzeźby na Placu Jakuba Kolasa czy jeden z plafonów na Pomniku Zwycięstwa). Są one artystycznym uzupełnieniem socrealistycznej architektury odbudowanego po wojnie miasta.

Jaka jest dziś rola ekspozycji, na której znajdziemy przedstawienia bohaterów minionego systemu? Pracownicy muzeum starają się maksymalnie wykorzystać wszystkie aspekty posiadanej wystawy: historyczny, społeczny, obyczajowy i dokumentalny. Właśnie dlatego znajdziemy tu przedstawienia najważniejszych postaci ZSRR. Ich obecność pozbawiona jest podtekstu politycznego, ale posiada wartość artystyczną i historyczną.

Muzeum Azgura nie zamierza jednak poprzestać wyłącznie na działalności wystawienniczej. W najbliższym czasie planuje poprawić jakość pracy z odwiedzającymi, organizować wycieczki po mieście, stworzyć trwałe studio rzeźby dla dzieci, jak również prowadzić badania na temat życia i twórczości Zaira Azgura, jego uczniów i przedstawicieli białoruskiej szkoły rzeźby.